ลักษณะกลอนสักวา

ตัวอย่าง

กฎ

คำว่าสักวา เขียนเป็นสักรวาก็มี
คำว่าสักวานี้ย่อมาจากสักวาทะ
 หรือสักวาทีซึ่งเป็นคำตรงกันข้าม
กับคำปรวาทะ หรือปรวาทีเพราะ
ในการเล่นสักวานั้นมีการโต้ตอบกัน
เป็นบทกลอน
การเล่นสักวาเป็นการเล่น
อย่างหนึ่งของชาวไทยมีมาแต่
สมัยอยุธยาเมื่อถึงฤดูน้ำมาก
ในเทศกาลทอดกฐิน   ทอดผ้าป่า
และเที่ยวทุ่ง  ในสมัยนั้นผู้มีบรรดา
ศักดิ์ตั้งแต่เจ้านายลงมาจะพา
บริวารซึ่งเป็นนักร้องทั้งต้นบท
และลูกคู่ มีโทน ทับ กรับ ฉิ่ง  
ลงเรื่อไปเที่ยวบางลำก็เป็นเรือชาย
 บางลำก็เป็นเรือหญิง เมื่อไป
พบปะประชุมกันในท้องทุ่งต่างฝ่ายก็คิดบทสักวาร้องโต้ตอบกันสักวา
นั้นต้องคิดเป็นกลอนสดโต้ให้ัทัน
กันผู้ชำนาญการประพันธ์เท่านั้น
จึงจะบอกบทสักวาได
้สักวานิยมเล่นกันมาจนถึงรัชกาล
ที่ ๕ กรุงรัตนโกสินทร์

(วิเชียร  เกษประทุม  ลักษณะคำประพันธ์ไทย )

สักวาหวานอื่นมีหมื่นแสน
ไม่เหมือนแม้นพจมานที่หวานหอม
กลิ่นประเทียบเปรียบดวงพวงพะยอม
อาจจะน้อมจิตโน้มด้วยโลมลม
แม้นล้อลามหยามหยาบไม่ปลาบปลื้ม
ดังดูดดื่มบรเพ็ดต้องเข็ดขม
ผู้ดีไพร่ไม่ประกอบชอบอารมณ์
ใครฟังลมเมินหน้าระอาเอย

(พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงบดินทร์ไพศาลโสภณ)

๑. กลอนสักวาบทหนึ่งมี ๘ วรรค
    หรือ ๒ คำกลอน วรรคหนึ่งใช้คำ
    ตั้งแต่ ๖-๙ คำ ถ้าจะแต่งบทต่อไป
    ต้องขึ้นบทใหม่ ไม่ต้องมีสัมผัสเกี่ยว
     ข้องกับบทต้น
๒. กลอนสักวาต้องขึ้นต้นด้วยคำว่า
     สักวาและลงท้ายด้วยคำว่าเอย
๓.สัมผัสและคงามไพเราะอื่นๆเหมือน
    กับกลอนสุภาพ
๔.วิธีเล่นสักวาในปัจจุบันผิดแผกไป
    จากเดิมเล็กน้อย  คือร้องบทไหว้คร
    ูด้วยเพลงพระทอง แบบโบราณ
    ให้เป็นตัวอย่างเพียงบทเดียวบท
     ต่อๆไปทั้งบทเชิญชวนและบทเรื่อง
     ร้องเพลง ๒ ชั้นธรรมดาทั้งนี้เพื่อ
     รักษาเวลาที่มีเพียงประมาณ
     ชั่วโมงครึ่งเท่านั้น และเพิ่มรส
      ในการฟังเพลงโดยเพิ่มวงปี่พาทย์
      ไม้นวมสำหรับคลอเสียงด้วย
       การเล่นก็แสดงกันบนเวที
      มีกระดานดำ ๕ แผ่นเรียงกันด้าน
     หลัง มีคนเขียนกลอนสักวาตาม
     คำบอกแผ่นละคน ผู้บอกสักวานั่ง
     ประจำโต๊ะ คนละโต๊ะ อยู่หน้าเวที
     ใกล้กับคนร้องของตน แทนการ
     นั่งในเรือคนละลำอย่างโบราณ
 (วิเชียร  เกษประทุม  ลักษณะคำประพันธ์ไทย )